Bạn hãy tưởng tượng: hôm qua con bạn còn chạy ra đón khi nghe gọi tên, còn đưa tay chỉ vào chiếc xe đồ chơi yêu thích, còn bập bẹ gọi “mẹ ơi”. Nhưng chỉ sau vài tuần, những điều quen thuộc ấy biến mất. Con ít dần ánh nhìn, không còn gọi bạn nữa, thậm chí chơi một mình hàng giờ mà chẳng cần ai.

Đó chính là tự kỷ thoái triển – một dạng đặc biệt của rối loạn phổ tự kỷ.

---

1. Tự kỷ thoái triển là gì?

Khác với tự kỷ điển hình (dấu hiệu xuất hiện từ rất sớm), tự kỷ thoái triển thường xảy ra ở những đứa trẻ từng phát triển bình thường.

• Thường gặp nhất ở giai đoạn 18–24 tháng tuổi.
• Trẻ mất đi những kỹ năng đã có, đặc biệt là ngôn ngữ và giao tiếp xã hội.

👉 Hãy hình dung, như một chiếc máy tính đang hoạt động tốt, bỗng gặp sự cố “treo máy”, mất dữ liệu vừa lưu.

---

2. Dấu hiệu cha mẹ cần lưu ý

Những biểu hiện thường thấy:

• 🗣️ Mất ngôn ngữ: Từng nói được vài từ, nay im lặng.
• 👋 Mất giao tiếp phi lời: Từng biết chỉ tay, vẫy chào, nhìn vào mắt, nay không còn.
• 🧸 Mất hứng thú xã hội: Từng cười khi chơi ú òa, nay chỉ thích ở một mình.
• 🔄 Hành vi lặp lại xuất hiện: Vỗ tay, xoay tròn, xếp đồ theo hàng dài.

📌 Minh họa thực tế: Một bé trai 20 tháng, từng gọi “bố ơi” mỗi khi nghe tiếng xe máy bố về. Nhưng sau một trận ốm kéo dài, bé không còn gọi nữa, thậm chí bố đứng trước mặt gọi tên bé cũng không phản ứng.

---

3. Nguyên nhân từ đâu? Có phải do cha mẹ sai?

Không! ❌ Đây không phải lỗi của cha mẹ.

Các nhà khoa học cho rằng nguyên nhân là sự kết hợp giữa di truyền và môi trường:

• Một số trẻ sinh ra đã có “tính dễ bị tổn thương” về thần kinh.
• Một yếu tố môi trường (như bệnh lý, căng thẳng cơ thể…) có thể là “ngòi nổ” kích hoạt.

👉 Giống như mảnh đất có sẵn hạt giống. Nếu gặp mưa gió bất thường, hạt có thể nảy mầm sai hướng.

---

4. Cha mẹ cần làm gì khi thấy con thoái triển?

⏱️ Thời gian là vàng! Đừng chờ đợi “con rồi sẽ khác”.

Bước 1. Đưa con đi khám sớm

• Gặp bác sĩ nhi khoa phát triển hoặc chuyên gia tâm lý lâm sàng.
• Kiểm tra thính lực (loại trừ nghe kém).
• Làm điện não đồ nếu nghi ngờ có động kinh tiềm ẩn.

Bước 2. Can thiệp ngay từ nền tảng

• Trị liệu ngôn ngữ, trị liệu giao tiếp.
• Phương pháp ABA, PECS hoặc các chương trình can thiệp sớm khác.
• Hãy bắt đầu lại từ ánh mắt, cử chỉ, chứ không chỉ mong con “nói lại” ngay.

Bước 3. Cha mẹ trở thành “người đồng hành”

• Chơi theo cách con chọn, kiên nhẫn và yêu thương.
• Biến những hành vi lặp lại thành cơ hội kết nối (ví dụ: cùng vỗ tay, rồi dần dần biến nó thành trò chơi “vỗ tay theo nhịp”).

📌 Minh họa: Nếu con chỉ thích xoay bánh xe đồ chơi, thay vì ngăn lại, cha mẹ có thể ngồi cạnh, cùng xoay, rồi xen vào câu “bánh xe quay… quay…”. Dần dần, bé sẽ học cách chia sẻ sự chú ý.

---

5. Niềm hy vọng cho hành trình dài

Thoái triển không phải dấu chấm hết. Nhiều trẻ, nhờ can thiệp sớm và sự kiên trì của gia đình, có thể lấy lại kỹ năng, tiến bộ rõ rệt.

💡 Hãy nhớ:

• Mỗi bước nhỏ con đạt được đều đáng trân trọng.
• Sự hiện diện bình tĩnh và tình yêu vô điều kiện của cha mẹ chính là “liều thuốc” quý giá nhất.

---

🌱 Thay lời kết

Cha mẹ thân mến,
Có thể hành trình này bắt đầu bằng nỗi đau mất mát, nhưng nó cũng mở ra một hành trình khác – hành trình đồng hành cùng con theo một cách đặc biệt. Con bạn vẫn là đứa trẻ đáng yêu như ngày nào, chỉ cần một con đường phù hợp hơn để kết nối.

Hãy kiên trì, và hãy tin: Con có thể bước ra thế giới, bằng nhịp điệu của riêng mình.